نسبت EPS یا سود هر سهم چیست؟

EPS پیش بینی شده (درآمد پیش بینی شده هر سهم) مقدار سودی است که یک شرکت در ابتدای سال مالی خود پیش بینی می کند که در انتهای همان سال مالی به آن برسد. شرکتهای بورسی هر ساله موظف هستند که قبل از شروع سال مالی جدید یک پیش بینی از عملکرد مالی خود به بورس ارائه کنند که در آن پیش بینی براساس عملکرد گذشته شرکت و همچنین نظر مدیران و کارشناسان شرکت یک EPS برای سال مالی پیش روی شرکت پیش بینی می شود. به این EPS به اصطلاح EPS پیش بینی شده گفته می شود. این EPS همانطور که از نامش پیداست یک پیش بینی است که هنوز محقق نشده است. این EPS همان سودی است که شما در سایت tsetmc.com به عنوان عدد روبروی EPS شرکتها مشاهده می کنید. پس باید توجه داشته باشید که عددی که شما در سایت tsetmc به عنوان EPS یک شرکت مشاهده می کنید، فقط پیش بینی آن شرکت از میزان سودی نسبت EPS یا سود هر سهم چیست؟ است که در انتهای آن سال بدست خواهد آمد و هیچ قطعیت و تضمینی وجود ندارد که حتما در انتهای سال این مقدار از EPS برای شرکت بدست بیاید.

نسبت قیمت به درآمد یا سود هر سهم (P/E) چیست و چه کابردی در تحلیل دارد

نسبت قیمت به درآمد (سود هر سهم) یکی از نسبت‌های مشهور در ارزیابی ارزش یک بنگاه تجاری در سطح خرد و صنعت در سطح کلان می‌باشد. این نسبت توسط یک تحلیل‌گر مشهور و یکی از مشاوران «وارن بافت» به نام «بنجامین گراهام» به صورت گسترده‌ای توسعه یافت.

«گراهام» متولد سال ۱۸۹۴ در لندن بود و خانواده او از همان دوران کودکی وی به ایالات متحده مهاجرت کردند. آنها در نتیجه بحران کوتاه‌مدت بانکی سال ۱۹۰۷ کل پس‌انداز خود را از دست دادند. «گراهام» به همراه یکی از دوستانش به نام «دیوید داد» و با همکاری «اروینگ کان» در سال ۱۹۳۴ کتابی نوشت به نام «تجزیه و تحلیل اوراق بهادار» که شهرت جهانی پیدا کرد. مفاهیمی از قبیل «ارزش ذاتی» و «حاشیه امن» برای اولین بار در این کتاب معرفی شدند و اکنون به وفور در تحلیل فاندامنتال بنگاه‌ها و صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند.

«گراهام» کتاب مشهور دیگری دارد به نام «سرمایه‌گذار خبره» که این کتاب نیز اکنون به عنوان یک کتاب بنیادی در بین فعالان بازارهای مالی شناخته می‌شود.

محاسبه و کاربرد مفهومی P/E

محاسبه نسبت P/E تقریبا بسیار ساده است اما تجزیه و تحلیل و تفسیر آن دارای پیچیدگی‌های خاصی است و به مانند «سود هر سهم» یا EPS یکی از مشهورترین محاسبات تحلیل فاندامنتال به شمار می‌شود. این نسبت به سادگی از تقسیم قیمت هر سهم به سود هر سهم محاسبه می‌شود اما تفسیرهای متفاوتی از آن می‌شود و گاها نیز برای محاسبه ارزش واقعی یا ذاتی هر سهم شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

P/E = قیمت هر سهم / سود هر سهم

اگر قیمت سهم شرکتی برابر ۵۰۰ تومان باشد و این شرکت سود هر سهم سالانه ۱۰۰ تومانی را اعلام کرده است، نسبت قیمت به درآمد یا سود هر سهم شرکت برابر ۵ خواهد بود. این عدد بدین معناست که سرمایه‌گذار حاضر است به هر ازای هر تومان سود شرکت ۵ تومان نسبت EPS یا سود هر سهم چیست؟ بپردازد. در برخی تحلیل‌‌ها گاها دیده شده که عدد ۵ را به این صورت تفسیر می‌کنند که ۵ سال زمان می‌برد که سرمایه‌گذار بتواند از محل درآمد (یا سود) سرمایه‌گذاری خود کل سرمایه خود را بازیابی کند.

به همین دلیل است که این نسبت در واقع ما را به آینده ارجاع می‌دهد، یعنی سرمایه‌گذاران بر اساس آینده در زمان حاضر اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. اساسا کل سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی مبتنی بر انتظارات آینده و میزان بازدهی است که قرار است در آینده کسب کنند. این نسبت نیز یکی از نسبت‌های مشهوری است که میزان بازدهی سرمایه‌گذاری در آینده را به طور نسبی نشان می‌دهد.

همچنین گاهی اوقات تحلیل‌گران نسبت «قیمت به درآمد» را با روش‌های دیگری محاسبه می‌کنند که ممکن است نتیجه آن با نسبت قیمت به درآمد بازار متفاوت باشد. این P/E برآوردی جنبه مقایسه‌ای دارد و می‌تواند در ارزش‌گذاری سهام شرکت مورد استفاده قرار بگیرد. به عنوان مثال اگر برآورد P/E در مقایسه با P/E بازار که از طریق قیمت روی تابلوی بازار به دست آمده است بیشتر باشد، با توجه به اینکه سود هر سهم شرکت در طول سال ثابت است نشان می‌دهد که قیمت باید افزایش یابد تا P/E بازار با P/E برآوردی یکسان شود. این در حالت کلی به معنای ارزنده بودن یک سهم است چرا که هنوز ظرفیت افزایش قیمت بر اساس محاسبات انجام شده وجود دارد. به تعبیری در اینجا می‌توان گفت سهم Undervalue است یعنی پایین‌تر از ارزش واقعی آن در حال معامله است. برعکس آن نیز صادق است و اگر P/E برآوردی نسبت به P/E بازار کمتر باشد به معنای این است که سهم Overvalue شده است و دیگر ارزش خرید ندارد.

همچنین تحلیل‌گران گاهی اوقات از طریق P/E اقدام به ارزش‌گذاری سهم یک شرکت می‌کنند تا بفهمند که اساسا شرکت با این قیمت روی تابلو برای سرمایه‌گذاری ارزنده است یا خیر. تحلیل‌گران با استفاده از روش‌های محاسباتی خاص خود P/E برآوردی را به دست می‌آورند و سپس آن را در سود هر سهم شرکت ضرب می‌کنند. نتیجه نسبت EPS یا سود هر سهم چیست؟ به دست آمده در واقع قیمت یا ارزش هر سهم شرکت است. سپس این قیمت را که ارزش واقعی شرکت را نشان می‌دهد با قیمت روی تابلو یعنی قیمتی که سهم این شرکت در حال معامله است مقایسه می‌کنند. اگر قیمت برآوردی از قیمت روی تابلو بیشتر بود به معنای ارزنده بودن شرکت و اگر کمتر بود به معنای غیرارزنده بودن شرکت برای سرمایه‌گذاری است.

در حالت کلی این نسبت یک نسبت تفسیری است. دلیلی که تحلیل‌گران خود اقدام به محاسبه این نسبت می‌کنند دیدگاه آنها نسبت به روش‌های حسابداری تحلیل‌گران خود شرکت در محاسبه سود هر سهم است. آنها بر این عقیده هستند که روش‌های مورد استفاده دقیق نیست و لذا خود اقدام به محاسبه این نسبت می‌کنند و سپس آن را مورد مقایسه قرار می‌دهند. به همین دلیل است که نتایجی که این نسبت ارائه می‌دهد کاملا غیرقطعی است و انتظارات بازار که در این نسبت وجود دارد کاملا تئوریک است و ممکن است انتظارات بازار بر اساس برآوردهای تحلیل‌گران حرکت نکند.

مفهوم بالا و پایین بودن P/E

بالا و پایین بودن P/E یک بنگاه تجاری یا یک صنعت نیز کاملا نسبی است و هیچ تحلیل‌گری نمی‌تواند حد و حدودی قطعی در قالب یک رقم تعیین‌شده برای این نسبت مشخص کند. در حالت کلی چنین تفسیر می‌شود که اگر P/E یک بنگاه یا صنعت بالا باشد انتظار می‌رود در آینده سود هر سهم شرکت افزایش پیدا کند یا اینکه قیمت سهم کاهش یابد تا به حالت تعادل برسد. برعکس آن نیز صحیح است یعنی اگر P/E یک شرکت پایین باشد به معنای این است که یا سود هر سهم شرکت در آینده باید کاهش پیدا کند یا اینکه قیمت سهم افزایش پیدا کند تا این نسبت به وضعیت تعادل برسد.

اما اینکه وضعیت تعادلی این نسبت در چه نقطه‌ای قرار می‌گیرد بستگی به فاکتورهای اقتصادی و تاریخ شرکت یا صنعت دارد. فاکتورهایی از قبیل نرخ رشد سودآوری شرکت و نرخ رشد قیمت سهام این شرکت و سایر فاکتورهای اقتصادی دخیل در ارزش شرکت باعث شده‌اند یک نرخ P/E میانگین برای هر بنگاه یا صنعت ایجاد شود. تحلیل‌گران با توجه به این نرخ میانگین و محدوده تعادلی، بالا و پایین بودن این نسبت را در مقایسه با این میانگین در نظر می‌گیرند.

به عنوان مثال میانگین P/E برای شاخص «اس اند پی ۵۰۰» آمریکا از ۴٫۷۸ در تاریخ دسامبر ۱۹۲۰ تا ۴۴٫۲۰ در تاریخ دسامبر ۱۹۹۹ نوسان داشته است. بنابراین به استثنای برخی دوره‌های کوتاه در بازه زمانی ۱۹۲۰ تا ۱۹۹۹ نرخ P/E عمدتا بین محدوده ۱۰ تا ۲۰ نوسان داشته است. میانگین P/E بازار سهام آمریکا از سال نسبت EPS یا سود هر سهم چیست؟ ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۵ حدود ۱۴ بوده است. بنابراین P/E میانگین بازارها بر اساس نرخ رشد انتظاری سود، ثبات نرخ انتظاری رشد سود، تورم انتظاری و بازدهی سرمایه‌گذاری در بازارهای رقیب متفاوت است.

نکته دیگری که ذکر آن در اینجا اهمیت دارد این است که در شرکت‌های زیان‌ده که زیان هر سهم را گزارش می‌کنند اساسا محاسبه نسبت P/E محلی از اعراب ندارد.

نسبت p/e چیست؟

امیر شاملویی

• اشتراک‌گذاری

نسبت p/e به زبان ساده عبارت است از نسبت قیمت سهم به سود هر سهم. در واقع، حرف p مخفف کلمه price به معنی قیمت و حرف e مخفف earning per share یا درآمد به ازای هر سهم است.

در یک سال و نیم گذشته بورس وضع خوبی نداشته و بسیاری از سرمایه‌گذاران این بازار، به خصوص تازه‌واردان، با زیان روبرو شده‌اند. مواجه شدن با زیان دلایل بسیاری دارد اما یکی از علل اصلی آن کمبود آموزش و دانش سرمایه گذاران تازه وارد به آن بوده است. از سوی دیگر، بازار سهام در بلندمدت بهترین بازدهی را داشته است، بنابراین اگر قصد فعالیت در بورس را دارید، بهتر است با مفاهیم آن آشنا شده و دانش خود را در این خصوص تقویت کنید. یکی از پرکاربردترین مفاهیمی که در بورس شنیده می‌شود و بسیاری هنوز با آن آشنایی ندارند، نسبت p/e است. این نسبت اهمیت زیادی در تحلیل برای خرید سهام دارد. در ادامه این نسبت مهم را شرح می‌دهیم.

آشنایی با مفهوم p/e

نسبت p/e به زبان ساده عبارت است از نسبت قیمت سهم به سود هر سهم. در واقع، حرف p مخفف کلمه price به معنی قیمت و حرف e مخفف earning per share یا درآمد به ازای هر سهم است. اما این نسبت چه چیزی به ما می‌گوید؟ این نسبت به نوعی بیان می‌کند که یک سهم چقدر ارزنده است. به عبارت دیگر، p/e نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران به ازای یک واحد سود سهم حاضرند چقدر نسبت EPS یا سود هر سهم چیست؟ در ازای آن پرداخت کنند. همچنین این نسبت به نحوی گویای انتظاراتی است که سرمایه‌گذاران از آینده یک سهم دارند. یک مفهوم دیگر که نسبت بالا به آن اشاره می‌کند، آن است که پس از خرید یک سهم چقدر زمان می‌برد تا سرمایه اولیه افراد برگردد. این نسبت در گزارش‌های شرکت‌ها درج می‌شود و مورد تحلیل کارشناسان بازار قرار می‌گیرد.

EPS چیست؟

در محاسبه نسبت p/e از eps نیز استفاده می‌شود. این عبارت به معنی پیش‌بینی درآمد هر سهم در سال مالی آتی است. محاسبه eps به این صورت است که سود شرکت را پس از این که مالیات از آن کم شد، بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم می‌کنند. در این صورت سود هر سهم محاسبه می‌شود. Eps به دو صورت وجود دارد: یکی eps پیش‌بینی شده و دیگری eps محقق شده. در مورد eps پیش‌بینی شده، می‌توان گفت مقدار سودی را نشان می‌دهد که یک شرکت می‌تواند در یک سال مالی خود بسازد. در واقع، این میزان تخمینی از عملکرد شرکت است و یک پیش‌بینی از شرایط آن ارائه می‌کند. شرکت‌ها معمولا در ابتدای سال مالی سود هر سهم خود را پیش‌بینی می‌نمایند. از سوی دیگر، eps محقق شده سودی است که شرکت توانسته به آن دست یابد.

یک مثال برای p/e

برای روشن شدن بحث، کار خود را با یک مثال ادامه می‌دهیم. فرض کنید درآمد به ازای هر سهم برای یک شرکت 300 ریال و قیمت سهم نیز به 1500 ریال رسیده باشد. در این صورت، p/e شرکت فوق برابر است با 5. یعنی سهامدار راضی است به ازای یک ریال سود از این سهم، 5 ریال بپردازد تا آن را بخرد.

p/e به چه دردی می‌خورد؟

همان طور که گفتیم، یکی از معیارهای خوب برای ارزنده بودن یک سهم، نسبت p/e است. همان طور که می‌دانیم رشد یک شرکت به معنای افزایش سودآوری است و از این طریق در نسبت p/e نیز نمود پیدا می‌کند. اگر p/e یک سهم بسیار بیش از میانگین صنعتی باشد که آن شرکت در آن فعالیت می‌کند، به آن معناست که انتظار می‌رود این سهم در آینده رشد کند. اما این موضوع یک خطر هم دارد. در صورتی که انتظارات به هر دلیلی تحقق پیدا نکنند، قیمت سهم بالا می‌تواند به شدت کاهش یابد.

علاوه بر آنچه گفته شد، از این نسبت برای مقایسه سهم‌های مختلف و انتخاب یک سهم خوب می‌توان کمک گرفت. این کار به شما امکان می‌دهد گزینه‌هایی که فرصت خرید می‌دهند را شناسایی کنیم. به عنوان مثال، اگر p/e یک شرکت از میانگین آن برای شرکت‌های یک صنعت کمتر باشد، این سهم پتانسیل رشد و رسیدن به آن متوسط را دارد و باید آن را به خوبی مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. اگر نسبت قیمت به درآمد 5 باشد و قیمت سهم به 1800 ریال رسیده باشد، از p/e سهم فراتر رفته و خرید آن منطقی و معقول نیست. از سوی دیگر، اگر قیمت به 1200 ریال برسد، خرید آن سهم منطقی و عقلایی است.

p/e بالاتر بهتر است یا پایین‌تر؟

نکته اول که باید به آن توجه کنیم این است که صرفا نباید بر اساس نسبت قیمت به درآمد سرمایه‎‌گذاری کنیم بلکه باید معیارهای دیگری را نیز در نظر بگیریم. با این حال، این نسبت دید خوبی به ما می‌دهد. بیایید به مثال قبل برگردیم. هر چه p/e بالاتر باشد، نشان می‌دهد به طور کلی چشم‌انداز خوبی برای یک سهم متصور است (البته به شرطی که تمام مولفه‌های آن از همه سو مورد بررسی قرار گیرد). در مورد p/e های کوچک، می‌شود گفت در طول زمان این شرکت‌ها سودشان کاهش می‌یابد. با این همه، از یاد نبرید علاوه بر شرکت، به صنعت فعالیت شرکت و موارد بنیادی سودسازی توجه کنید.

انواع p/e کدامند؟

در سایت‌های معتبر، p/e به 3 دسته تقسیم شده است. این سه دسته عبارتند از p/e دنباله‌دار، p/e برآوردی و p/e میانگین. مورد اول یعنی p/e دنباله‌دار، به معنای آن است که خریداران به ازای هر یک ریال سود چند ریال می‌پردازند. مورد دوم با توجه به مواردی مانند نرخ بهره بانکی، میزان تورم و سود شرکت برآورد می‌شود و انتظاری است به آن معنا که در طول زمان سهام باید به این هدف دست پیدا کند. در واقع این نسبت در مورد دوم پیش‌بینی به حساب می‌‎آید. مورد سوم عبارت است از تقسیم قیمتی که یک سهم در حال حاضر دارد، تقسیم بر میانگین سودی که در 6 ماه قبل محقق شده و eps که برای شش ماه آینده پیش‌بینی شده است.

جمع‌بندی

در این مطلب با نسبت قیمت به درآمد هر سهم یا همان p/e آشنا شدیم. این نسبت در تحلیل‌های ما برای خرید کمک می‌کند و برای ما راهگشا است. با این همه، قبل از اقدام به خرید بهتر است دیدی همه جانبه نسبت به امور داشته باشید و از پارامترهای تکمیلی هم استفاده کنید.