بازارهای مالی و انواع آن

در اقتصادهای جدید، بازارهای مالی شامل انواع گوناگونی می‌گردد که برخی از مهم ترین آنها عبارت‌اند از: بازار پول، بازار سرمایه، بازار بدهی، بازار سهام، بازار رهنی، بازار ارز خارجی و بازارهای مالی و انواع آن بازار اوراق بهادار مشتقه. در ادامه به توضیح مختصر برخی از این بازارها پرداخته می‌شود.

شناخت انواع بازار

شناخت انواع بازار

معمولاً بازار را به عنوان محل تلاقی عرضه و تقاضا و انجام فرآیند داد و ستد می شناسند. معمولا انواع بازار در یک دسته بندی کلی، به دو بخش بازار کالا و خدمات ، و بازار مالی تقسیم می شوند.

الف– بازار کالا و خدمات

این بازار، در واقع نخستین بازاری است که انسان ها برای رفع نیازهای خود ابداع نمودند. انسانها آموختند تا محل منسجم و مشخصی را برای مبادله کالاهای خود ایجاد کنند و یک سلسله مقررات و قوانین خاص بازار را تنظیم نموده و از رویه ها و هنجارهای به وجودآمده توسط افراد موجود در آن تبعیت نمایند.

در این نوع بازار ابتدا مبادله پایاپای مستقیم ۱ شکل گرفت، بدین صورت که افراد، کالاها و خدمات گوناگون را با یکدیگر مبادله می کردند و سپس دوره پول کالایی ، یا مشخص نمودن یک نوع خاص از کالا به عنوان مبنای ارزش گذاری شروع شد و به وسیله آن مبادلات تهاتری یا پایاپای غیرمستقیم شکل گرفت.

این کالای خاص در جوامع مختلف می توانست متفاوت باشد مانند پوست حیوانات، نمک، غلات و در مراحل پیشرفته تر نقره بازارهای مالی و انواع آن و طلا.سپس واحد پولی مورد پذیرش، به بازارهای مالی و انواع آن عنوان تسهیل کننده معاملات مورد استفاده قرار گرفت و از آن پس دوره پول اعتباری آغاز شد.

در این بازار، ارزش هر کالا یا خدمت با مبلغی پول تعریف شده و عموما معاملات درون این بازار، تحت مکانیسمهای شناخته شده ای انجام می پذیرد. عرضه در این بازار بسیار متنوع بوده و انواع کالا و خدمات را هر چند نامشابه و غیر همگون، در آن می توان یافت. در بازار کالا و خدمات ، واحد پولی ، به عنوان واسطه

معاملات می تواند در بخشهای مختلف بازار به راحتی جابهجا شود و محدودیتی برای آن وجود ندارد. در واقع ما می توانیم نقدینگی موجود خود را در بخشهای مختلف بازار و تحت قوانین و اصول آن به گردش دربیاوریم.دو رکن اصلی این بازار تولید کنندگان کالا و خدمات به عنوان عرضه کنندگان و مصرف کنندگان به عنوان تقاضاکنندگان می باشند. تعادل در این دو رکن، تعادل کل بازار را به ارمغان آورده و در حالت معمول، از رکود یا تورم جلوگیری می نماید.

ب– بازار مالی

بازار مالی بازاری است که نوع خاصی از دارائیها به نام دارائیهای مالی در آن مورد داد و ستد قرار می گیرند. دارائی مالی، دارائی است که ارزش آن متکی به خودش نبوده و نیازمند تضمین و اعتبار شخص بازارهای مالی و انواع آن دیگری است و بدون اعتبار بخشی شخص دیگر،این دارائی ارزشمند نخواهد بود، مانند: سهام،اوراق مشارکت،یا حتی چک و پول.هر چند وجود بازار مالی شرط ضروری برای ایجاد و مبادله دارایی مالی نیست، در بیشتر اقتصادها ایجاد و مبادله دارایی های بازارهای مالی و انواع آن مالی در نوعی بازار مالی صورت می پذیرد.

نقش بازار مالی

بازار مالی سه کارکرد اقتصادی برعهده دارد:

نخست

روابط متقابل خریدار و فروشنده در بازار مالی، قیمت دارایی مبادله شده را تعیین می کند. به عبارت دیگر، این روابط بازده مورد انتظار دارایی مالی را تعیین می کند .

هم چنان که انگیزه بنگاه برای به دست آوردن وجوه به بازده مورد انتظاری که سرمایه گذار طلب می بازارهای مالی و انواع آن کند بستگی دارد، این ویژگی بازار مالی نیز نشان می دهد که در هر اقتصاد، وجوه چگونه میان دارایی های مالی مختلف تقسیم شود. این فرآیند را قیمت یابی می نامند.

دوم

بازارهای مالی، مکانیسمی برای سرمایه گذار فراهم می کنند تا در هر زمان دلخواه،بتواند دارایی مالیش را به فروش رساند . این ویژگی بازار را اصطلاحاً ” ایجاد بازارهای مالی و انواع آن نقدینگی” می نامند. این ویژگی برای سرمایه گذاران، جذاب است، به ویژه آن زمان که شرایط سرمایه گذار او را وادار یا تشویق به فروش می کند. در صورت نبود نقدینگی، دارنده اوراق بهادار، ناچار خواهد بود آن را تا زمان سررسید و یا حتی تا زمان انحلال شرکت نزد خود نگهدارد. هرچند همه بازارهای مالی به نوعی نقدینگی فراهم می کنند، اما آن چه سبب تفاوت بازارها می شود،میزان نقدینگی آنها است.

سوم

بازارهای مالی موجب کاهش هزینه معاملات می شوند . معاملات دو نوع هزینه دارند: هزینه جستجو و هزینه اطلاعات.

هزینه جستجو بیانگر هزینه های آشکار مثل هزینه درج آگهی، خرید یا فروش است، و نیز دربرگیرنده هزینه های پنهان مثل زمان صرف شده برای یافتن طرف معامله است. وجود بازار مالی سازمان یافته، هزینه های جستجو را پایین می آورد.

هزینه های اطلاعات، هزینه های مربوط به برآورد ویژگی های سرمایه گذاری یک دارایی مالی است، یعنی مقدار و احتمال وقوع جریان نقدینگی که از یک دارایی مالی انتظار می رود.

بازار مالی، دارای تقسیم بندی های مختلفی است که هر کدام از آنها با توجه به نوع نگرش به بازار ایجاد می شود. یکی از بازارهای مالی و انواع آن این تقسیم بندیها، تقسیم بندی با توجه به سررسید اوراق بهادار است. از این حیث، بازار مالی به بازار پول و سرمایه قابل تقسیم است.