چگونه ریسکها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟

مدیریت ریسک شهرت، یک ضرورت پنهان
مدیریت ریسک در شرکتهای بیمه یک فرآیند نظاممند برای از بین بردن یا به حداقل رساندن عوارض ناشی از وقوع خطراتی است که میتواند منافع شرکت را تهدید کند که یکی از مهمترین آنها مدیریت ریسک شهرت است.
به گزارش خبرگزاری موج، متاسفانه ریسک شهرت از لحاظ کمی قابل اندازهگیری نیست و همین امر سبب شده است که مدیران شرکتها توجه چندانی به آن نداشته باشند اما مدیریت این ریسک همواره به عنوان یک ضرورت پنهان در هر شرکتی مطرح است.
احمدرضا عصاری، مدیر روابط عمومی و امور مشتریان بیمه کوثر ضمن بیان مطالب فوق، در گفتوگو با نشریه آرامش عنوان کرد: مدیریت ریسک سازمانی (ERM) فرآیندی است برای شناسایی رویدادهای بالقوه ای که سازمان را تحت تاثیر قرار میدهد. این فرآیند، مدیریت ریسک را در بسیاری ازسطوح به منظور اندازهگیری میزان تحقق به اهداف اصلی سازمان (راهبردی، عملیاتی، مالی و. ) در نظر میگیرد.
مدیریت ریسک در بیمه روشی منطقی برای شناختن، ارزیابی و تحلیل و مقابله با خطرات موجود در ارتباط با انواع فعالیت های بیمه گری است، اثرات منفی و ضرر و زیان حاصل از آن را به حداقل میرساند و شانس و فرصت بهبود عملکرد را افزایش میدهد. وی با بیان اینکه هدف از برنامه مدیریت ریسک محافظت و پیشگیری از سرمایههای بیمهگذاران، شرکت بیمه و کاهش اثرات آن است، افزود: مدیریت ریسک به مفهوم سنجش ریسک و سپس اتخاذ راهبردهایی برای مدیریت آن دلالت دارد.
ریسکهای مختلف، مدیریتهای اختصاصی
مدیر روابط عمومی بیمه کوثر انواع ریسکها برحسب احتمال وقوع و تاثیر آنها را ریسکهای مالی، تجاری، اجتماعی، بازار، اعتماد، عملیاتی، شهرت و اعتبار برشمرد و گفت: برآورد این ریسکها پورتفوی ریسک و اعمال استراتژیهای مناسب یعنی انتقال، اجتناب، کاهش و پذیرش آن را ممکن میکند. ریسک یعنی احتمال وقوع رخدادی که باعث اثرگذاری یا ایجاد مخاطره شود که به وسیله شرایط به وجود آورنده و احتمال وقوع و نتیجه آن اندازهگیری میشود.
عصاری با اشاره به اینکه مهمترین اصل برای مدیریت ریسک، تشخیص الگو و برنامهریزی سناریو است، در این باره توضیح داد: اینکه چه حوادثی با چه میزان خسارت رخ خواهد داد، احتمالا چگونه اتفاق میافتند، اگر رخ دادند ما چه واکنشی در برابر آنها نشان خواهیم داد، پیامدهای این حوادث چه خواهند بود، برای کارایی هر چه بیشتر شرکتهای بیمه، مدیریت ریسک باید تبدیل به بخشی از فرهنگ سازمانی و در آن نهادینه شود. این رویکرد باید با فلسفه به وجود آمدن شرکت هماهنگ و یکپارچه شود تا به بخشی از فرآیند فعالیت تک تک افراد مجموعه درآید. او با بیان اینکه بیمه تجارتی پیچیده است که در یک اقتصاد مدرن، تعهدی چند بعدی را متوجه شرکتهای بیمه میکند و در مقابل بر زندگی افراد جامعه نیز تاثیر بسزایی دارد، افزود: همگام با پیشرفت دنیا و ظهور فناوریهای نوین، ریسکهای جدیدی نیز پدیدار شده و شدت برخی ریسکها نیز افزایش یافته است که این مساله کار ارزیابی این گونه ریسکها را بسیار مشکل میکند.
او با تاکید بر اینکه مدیریت ریسک چگونه ریسکها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ در شرکتهای بیمهای، یک موضوع پیوسته و حیاتی است که کل کسب و کار بیمهای این شرکتها را تحت تاثیر خود قرار میدهد، اظهار کرد: شرکتهای بیمهای ناچارند علاوه بر شناسایی و ارزیابی به موقع ریسکهای نوظهور، به دنبال طبقهبندی و انتخاب سیاستهای مناسب مواجهه با ریسکهای اشارهشده را داشته باشند که این امور به جز در راستای همکاری و هماهنگی کلیه شرکتهای بیمهای و همچنین دخالت مستقیم نهاد ناظر یعنی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی امکانپذیر نیست.
مدیر روابط عمومی بیمه کوثر در ادامه صحبتهایش با بیان اینکه شهرت شرکت، ارتباط نزدیکی با برند شرکت دارد و یکی از مهمترین داراییهای ناملموس آن است، افزود: ریسکهایی که شهرت شرکتها را تهدید میکنند میتوانند از هر نقطهای باشند و تخریب شهرت شرکت به دلیل اتصال به ریسکهای دیگر میتواند بدترین شرایط را به وجود آورد. وی ادامه داد: ریسکهای شهرت در جهان به شدت تحت تاثیر بحران مالی جهانی رشد یافتهاند و بهطور فزایندهای در حال ظهور هستند و توانایی بنگاههای اقتصادی برای اعتمادآفرینی دوباره را با چالش مواجه کردهاند. این یعنی هیاتمدیره شرکتها باید چارچوبهای ریسک شهرت را برای حفاظت از اعتبار خود ایجاد کنند اما متاسفانه اکثر مدیران شرکتها ترجیح میدهند سازمانهای خود را با شرایط کمی بسنجند.
عصاری با ابراز تاسف از اینکه بسیاری از شرکتها به مدیریت ریسک شهرت چندان بها نمیدهند، افزود: این در حالی است که باید با ریس شهرت نیز مثل هر ریسک دیگری نظیر ریسک نقدینگی، بازار یا ریسکهای قانونی رفتار کرد.
شناسایی و مدیریت ریسکهای چگونه ریسکها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ شهرت
مدیر روابط عمومی بیمه کوثر در پاسخ به اینکه چگونه باید ریسکهای شهرت را مدیریت کرد، گفت: مدیریت یک مجموعه باید ریسکهای شهرت بالقوه را شناسایی و سپس آنها را ارزیابی و اولویتبندی کند. در واقع سازمان باید این سوال را مطرح کند که «کدام ریسکها پتانسیل آن را دارند که تاثیری منفی بر شهرت یک شرکت داشته باشند؟ میزان تحمل ریسک ما چقدر است؟» وی ادامه داد: اگر یک مشتری نظری را در مورد سازمان به صورت عمومی منتشر کند و بگوید «فلان شرکت را دوست دارم یا از آن متنفرم» ریسک شهرت مورد توجه قرار خواهد گرفت. البته چنین ریسکی قابل تحمل است اما در مقابل ریسکهای ناشی از فساد داخل شرکت میتواند به طور کامل یک شرکت را از هستی ساقط کند. او تصریح کرد: بنابراین باید پس از شناسایی، برای ریسکهای شهرت مختلف درجات بالا، متوسط و کم را تعریف کرد که این اقدام سبب میشود شرکت دریابد چگونه ریسکها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ ریسکهای شهرت بالقوه کدامند. همچنین باید مسائل مربوط به شهرت، بر اساس توانایی شرکتها برای مقابله با ریسکها اولویتبندی شود.
عصاری در پایان صحبتهایش با تاکید بر اینکه خوشخبتانه در بیمه کوثر به مدیریت ریسک شهرت توجه ویژهای میشود، خاطرنشان کرد: بیمه کوثر با ارائه صورتهای مالی شفاف به سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین تلاش حداکثری در مدیریت روابط عمومی و امور مشتریان برای جلب رضایت بیمهگذاران شرکت اقدام به طراحی دیدارهای چهره به چهره مدیرعامل با ذینفعان، سهامداران و مشتریان و اجرای طرح مدیر پاسخگو در این خصوص قدمهای بزرگی برداشته است. وی ادامه داد: همچنین با طراحی مدل ارزیابی رضایتسنجی شرکت بیمه کوثر، ایجاد مدیریت تجربه مشتری، تبلیغات تلویزیونی و محیطی گسترده و حضور مداوم در نمایشگاههای مرتبط با بیمه به ریسک شهرت توجه نشان دادهایم و سعی داریم به این طریق از وقوع خطرات مرتبط با این ریسک جلوگیری کنیم.
معیارهای موفقیت پروژه
زمانی یک پروژه موفق محسوب میشود که در زمان مقرر و طبق بودجه در نظر گرفته شده با تحقق اهداف از قبل تعیین شده به ثمر برسد. یکی از عوامل موثر در موفقیت پروژه ریسک پذیر بودن مدیران آن است که در ادامه به آن می پردازیم:
معیارها
- اولین معیار برای کسب موفقیت عملکرد مدیر پروژه و نحوه کنترل آن توسط وی است . برای این کار مدیر نیاز به مهارتهای در این زمینه دارد.
- عامل بعدی فاکتورهایی است که تحت کنترل مدیر پروژه جهت داده میشود:
- تیم پروژه: شامل افراد با مهارت و تجربه که کار در تیم را به خوبی آموخته باشند.
- مدیران ارشد سازمان و شرکت باید از پروژه و اجرای آن حمایت کنند.
- تیم پشتیبان که در واقع حمایت عملگرایی از پروژه دارد معین هرگاه کارهای روزانه توسط تیم اجرا نشود این تیم اجرائیات را برعهده میگیرد.
- مذاکرات
- مدیریت ریسک پروژه
- برآورد درست از پروژه به لحاظ کمی و کیفی
موفقیت هر مجموعه یا کاری تنها در گرو حرکت همزمان درست و برنامه ریزی شده آن سازمان است و اگر اهداف کامل تحقق نیاید موفقیتها حاصل شده نسبی خواهد بود.
نقش ریسک پذیری در موفقیت پروژه
ریسکها در دو زاویه بررسی میشود :
ریسک در 4 مرحله بررسی میشود :
- شناسایی
- اندازه ریسک
- نتایج ریسک
- کنترل ریسک
- شناسایی : ریسکها معمولاً از طوفان فکری و یا استراتژی های مطرح شده نشات میگیرد .مانند ریسک تامین منبع مالی، منبع تامین مواد اولیه و ……
- اندازه ریسک:ریسک ها بر اساس کمیت در 4 دسته کم، متوسط، زیاد و بحرانی قرار میگیرد.
- نتایج ریسک: مدیران به 3 نحو میتوانند ریسک مطرح شده را پاسخ دهند:
- ریسک را رد کنند
- ریسک را اجرا کنند
- ریسک را با اصلاحات اجرا کنند.
4.کنترل ریسک : با کنترل مداوم و ارزیابی مستمر میتوانیم خطرات ناشی از آن را کاهش دهیم.اگر با طی مراحل فوق ریسک انجام شده مورد تائی مشتری و مدیران ارشد سازمان قرار گیرد یعنی گام بزرگ برای موفقیت پروژه برداشته شده است.
ویژگی یک پروژه موفق
اگر یک پروژه خوب برنامه ریزی شود، می توان موفقیت های آن را ارزیابی کرد. همچنین میبایست، کیفیت رفتاری و عملکردی افراد سازمان با برنامه ریزی که در نظر گرفته شده ارتقاء یابد. لازم به تاکید است که، برای موفقیت پروژه باید بین 3 اصل مهم آن توازن برقرار گردد. این 3 اصل مهم ترین محدودیتهای یک پروژه محسوب میشوند.
مثلث پروژه موفق
این مثلث به شکلی طراحی شده است، که بدون در نظر گرفتن یک مورد از آن در مورد دیگر قابل اجرا نیست. برنامه ریزی و بودجه و محدوده سه گوشه مثلث هستند. کیفیت در مرکز مثلث قرار دارد. کلیه تصمیمات در درون این مثلث در جهت رسیدن به کیفیت انجام میگیرد.
- اگر برنامه ریزیها درست باشد، هزینه نیروی کار کم میشود، همچنین معمولا مدیران ارشد با تغییرات حین کار به راحتی همراه نمیشوند.
- برنامه ریزی مجدد احتمال شکست پروژه را بالای میبرد و بودجه از بین میبرد.
- اگر تغییرات در دامنه و محدوده پروژه هزینه و قیمت تمام شده پروژه بالا می برد. به عبارتی باعث هدر رفتن بودجه می شود.
گاهی با کم کردن برخی قابلیتهای پروژه ممکن است پروژه به اتمام برسد. اما چون اهداف پروژه به طور کامل اجرا نشد، پروژه موفقی نخواهد بود. یک مدیر پروژه موفق می تواند بین محدودیتهای مثلثی به نوعی داد و ستد کند. یعنی برای تسریع در اجرای پروژه و حصول سریعتر نتایج بودجه را افزایش دهد. ولی قابل ذکر است که حتی در داد و ستدهای این چنینی نیز محدودیت وجود دارد. مثلث موفقیت ابزار بسیار مناسبی برای تجزیه تحلیل پروژه است. اما یک الگوی موفقیت محسوب نمیشود. چرا که از معایب آن در نظر نگرفتن عواملی چون رضایت مشتری، اثر سرمایه گذاران و سهامداران و…… است.
نقش مذاکره در موفق شدن پروژه
مذاکره ارتباط بین فردی سازمان است. لذا مهارت داشتن در برقراری ارتباط درست با ذی نفعان پروژه، کارکنان و مخاطبهای آن بسیار مهم و سازنده است . توافقات به کمک این مهارت اتفاق میافتد. مذاکره بخش مهم یک معامله تجاری یا صنعتی است. بسیار اثرگذار در موارد محسوص نظیر بودجه بندی، زمان بندی و موارد غیر محسوس نظیر اعتماد سازی کسب دستاوردها و ….. است. به عبارتی میتوان گفت، مذاکرات ناموفق در یک پروژه در برخی موارد به شکست پروژه منجر شود. لذا برای کسب موفقیت میبایست توانایی مذاکره کردن از مدیر پروژه تا سایر افراد بالا ببریم.
رعایت چند نکته میتواند کوچک به نظر بیاید. اما نقش مهم در موفقیت دارد و مانند قانون 80-20 عمل میکند . عوامل کوچک با اثر گذاری های بزرگ.
عوامل مهم موفقیت پروژه
- روی ارزشهای تغیین شده پروژه کار کنیم.
- نهایت تلاش برای حفظ کیفیت کار بسیار مهم است. چرا که پروژه را حرفهای میکند.
- به شکلی عمل کنیم تا حدودی بتوان خلاقانه عمل کرد.
- شفاف بودن برنامه کار می تواند، دوبارهکاریها را از پروژه حذف کند.
- بکارگیری ابزار مناسب در اجرای پروژه
- بکارگیری افراد شایسته در تیم پروژه
به طور کلی می توان عواملی که در موفقیت یک پروژه اثر گذار هستند، را به 3 گروه تقسیم کرد:
- عوامل اجرایی: از عوامل اجرایی میتوان به مدیر پروژه اعضای تیم پروژه آموزشها اشاره کرد. معمولاً افراد رده بالای پروژه تحت کنترل میکنند.
- عوامل استراتژیکی: که می توان به حمایت مدیران ارشد، برنامه ریزی درست، داشتن، برند خوب و……… اشاره نمود. همچنین توسط مدیران ارشد در پروژه معین میشوند، اما بیشتر جنبه سازمانی پروژه را مشخص خواهند.
- عوامل تاکتیکی: که می توان به توانمندی تصمیم گیرندگان، روحیه تیمی بالا، انگیزه بالا، بکارگیری نرمافزار های کاربردی و …… اشاره کرد. عوامل تاکتیکی بیشتر توسط کارکنان پروژه اجرایی میشود.
نکته قابل توجه این است برخی عوامل برای موفقیت یک پروژه عمومی هستند. یعنی در همه پروژه ها میبایست رعایت گردد، تا به نتایج مطلوب دست یابیم. اما برخی عوامل تخصصی هستند. یعنی در حیطه همان پروژه و مختص همان پروژه باید مورد بررسی قرار گیرد.
چگونه ریسکها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟
محل کار سالم و ایمن، با شناسایی و درک خطرات بهداشتی و ایمنی مربوط به کار شما به وجود میآید، بهخصوص مکانهایی که مستعد خطر و آسیب بیشتری هستند. پس با شناسایی این خطرات و اقدام در جهت حذف یا بهبود شرایط خطر و آسیب میتوانید این ایمنی را به حداکثر برسانید.
کسب و کارهای مختلف دارای خطرات بهداشتی و ایمنی متفاوت خواهند بود که همه چیز بستگی به نوع کار شما دارد.
محل کار سالم و ایمن، با شناسایی و درک خطرات بهداشتی و ایمنی مربوط به کار شما به وجود میآید، بهخصوص مکانهایی که مستعد خطر و آسیب بیشتری هستند. پس با شناسایی این خطرات و اقدام در جهت حذف یا بهبود شرایط خطر و آسیب میتوانید این ایمنی را به حداکثر برسانید. این همان چیزی است که ما به عنوان مدیریت ریسک متناسب با محیط کار به آن اشاره میکنیم.تمرکز و فعالیتهای کاری شما باید به طور مداوم برای شناسایی خطرات جدیدی که باید مدیریت شوند، بررسی شود.
در اینجا ما برخی از راهنماییهای کلی در مورد چگونگی مدیریت خطرات بهداشتی و ایمنی کار خود را جمعآوری کردهایم که شامل چهارچوبی است که شما را طی فرآیندی برای شناسایی، ارزیابی، مدیریت و کنترل خطرات هدایت میکند. همچنین برخی از نمونههای خاص صنعتی و راهنماییهایی را برای کمک به شروع کار خود داریم.
مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی محل کار
نمودار زیر چهارچوب مدیریت ریسک در چهار مرحله را توصیف میکند که میتواند به شما در مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی محل کار شما کمک کند.
چگونه میتوانیم خطرات محیط کار را مدیریت کنیم؟
طرح: شناسایی و ارزیابی خطرات
- با راه رفتن در اطراف محل کار خود و شناسایی آنچه که میتواند به طور جدی به سلامتی یا ایمنی کارگران و دیگران (به عنوان مثال بازدیدکنندگان، افراد بیگانه یا کارگران دیگر) آسیب برساند. این آسیب میتواند حاد باشد (یعنی بلافاصله بهوجود میآید) یا مزمن (به آرامی در طول مدت زمانی طولانی رخ میدهد).
- شرایط کارگران خود را بررسی کنید و اینکه آیا هر کدام از آنها ممکن است چگونه آسیبپذیر باشند (مثلاً جوانان، زنان باردار، کارگران گاه به گاه، کارگران شبانه، کارگران با سطوح سواد کمتر و…).
- در نظر بگیرید که آیا اگر سلامت عمومی کارگران کامل نباشد، میتواند توانایی آنها را برای کار با خیال راحت (به عنوان مثال کاهش تحرک، بیماریهای موجود یا آسیب) کاهش دهد.
- شناسایی خطرات احتمالی قابل پیشبینی که میتواند منجر به خطرات سلامتی یا ایمنی افراد شود.
- به فرآیندهای کاری و ماشینآلات، تجهیزات مورد استفاده، محل کار و فعالیتهای کارگران خود نگاه کنید.
- برای تعیین اینکه چه خطراتی برای کنترل وجود دارد، در مورد عواقب در معرض قرار گرفتن خطراتی که شناسایی کردهاید و اینکه چقدر این احتمال وجود دارد که این موارد اتفاق بیفتد، فکر کنید.
- در ابتدا به خطراتی توجه کنید که میتواند آسیب بسیار جدی یا حتی منجر به مرگ یا بیماری دائمی را برای کارگران تان داشته باشد، حتی اگر درصد این احتمالات کم باشد.
- هنگام ارزیابی خطرات با کارگران خود مشارکت کنید.
عملکرد: از بین بردن یا به حداقل رساندن خطرات
- هنگامی که خطرات کاری در رابطه با کسب و کارتان را ارزیابی کردید، باید تصمیم بگیرید که چگونه با آنها مقابله کنید.
- ابتدا در نظر بگیرید که آیا ریسک از بین میرود (به عنوان مثال میتوانید منبع آسیب را حذف کنید) اگر ریسک را نمیتوان از بین برد، باید با استفاده از اقدامات کنترلی، آن را به حداقل برسانیم.
- برای اقدامات کنترلی شما باید از روشهای زیر استفاده کنید:
- درمورد اقدامات کنترل کنونی که در آن قرار دارید فکر کنید و اینکه آیا آنها این خطر را مدیریت میکنند.
- در مورد اینکه آیا الزامات قانونی مربوط به ریسک وجود دارد و اگر استانداردها یا موارد راهنمائی وجود داشته باشد، میتوانید پیگیری کنید، اطلاعات کسب کنید. به عنوان مثال، دست زدن به آزبست یا جلوگیری از افتادن از ارتفاع.
- از دیگران بپرسید که در شرایط مشابه شما چگونه این ریسک را کنترل میکنند..
- از یک متخصص حرفهای بهداشت و ایمنی مشاوره بگیرید.
- در مورد چگونگی دسترسی آسان و راههای کنترل خطر و اینکه آیا در کار شما چگونه مؤثر هستند، فکر کنید.
- فکر کنید که آیا کنترلهای شما اجرا میشود یا خیر.
- گرانترین گزینه کنترل، لزوماً بهترین نیست. اگر کنترلهای شناخته شده و مؤثر شما در حال استفاده در صنعت هستند و با شرایط محل کار شما مناسب هستند، این کنترلها باید اجرا شوند.
- هنگام تصمیمگیری در مورد راههای رفع یا به حداقل رساندن خطرات، با کارگران خود مشارکت کنید.
- روابط و اقدامات کنترل برای کارگران خود را به شیوهای متناسب با نیازهای خود (به نحوی که مناسب کار آنها، محیط کار و سواد و زبان آنها باشد) اجرایی کنید.
- به یاد داشته باشید لزوماً پرونده کاری شما، سلامت و ایمنی محل کار را نشان نمیدهد بلکه حداقل خطر در محیط کار و اطمینان کارگران از سلامتشان نمایانگر این موضوع است.
بررسی: نظارت بر میزان کنترل
سیستمهای بهداشت و ایمنی شما باید در زندگی روزمره به کار رود و به طور معمول بخشی از کسب و کارتان باشد. شما باید بررسی کنید که اقدامات کنترلی شما توسط کارگران در حال اجرا و مؤثر هستند. مکانیزمهای نظارت عبارتند از:
- بازرسیها، مشاهدات و سرکشی در محیط کار
- جلسات و بازخورد کارگران
- چکلیستها و ممیزیها
- بررسی مستقل
- تکنولوژی (نظارت بر آلارم در ماشینآلات یا آلارم گاز به عنوان مثال)
- پروندههای مراقبتهای بهداشتی
- فعالیتهای نظارت بر محیط زیست (مانند کیفیت هوا و آزمایش نویز)
مرور: بازبینی برای بهبود مستمر
شما باید فعالیتهای کاری خود را به صورت مستمر بررسی کنید تا خطرات جدیدی را که ممکن است لازم باشد چگونه ریسکها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ مدیریت شود، شناسایی کنید.
بازبینی نیز به معنی تفکر در مورد نحوه شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات است؛ آیا فرآیندهای شما کار میکنند یا راهی بهتر برای انجام این فعالیتها وجود دارد. برای مثال، آیا میتوانید مشاغل بیشتری را به کار گیرید، آیا شما نیاز به روش دیگری برای ارزیابی عواقب و احتمال وقوع خطر دارید و آیا میتوانید راهکارهایی را برای اثربخشی بیشترکنترل خطر خود داشته باشید؟
اسناد سلامت نشانگر ایمنی کامل نیست
اسناد و مدارک خوب، سلامت و ایمنی خوب را در بر نمیگیرد. مستندات باید در صورت لزوم برای حمایت از فرآیندهای بهداشتی و ایمنی شما مورد استفاده قرار گیرد. با این وجود، مستندسازی جایگزینی برای داشتن فرآیندهای خوب و اقدامات کنترل شده در زمینه مدیریت ریسکهای بهداشتی و ایمنی میباشد.